Η πρόληψη της πτώσης και των καταγμάτων σε ηλικιωμένα άτομα

Οι πτώσεις που προκαλούν κατάγματα, σε ηλικιωμένα άτομα, αποτελούν ένα πολύ σοβαρό και αρκετά συχνό πρόβλημα.

Οι πτώσεις αυτές εκτός από τα σοβαρά κατάγματα μπορούν να προκαλέσουν και άλλες βλάβες ή επιπλοκές σε ηλικιωμένα άτομα, με αποτέλεσμα να αποσταθεροποιείται η γενική τους κατάσταση και να απειλείται σε ορισμένες περιπτώσεις και η ζωή τους.

Οι πτώσεις αυτές συμβαίνουν σε άτομα τρίτης ηλικίας που ζουν σε ιδρύματα όπως τα γηροκομεία. Επίσης συμβαίνουν και σε άτομα που ζουν στο δικό τους σπίτι, μόνα τους ή με άλλα μέλη της οικογένειάς τους.

Η πρόληψη των πτώσεων αυτών στα ευάλωτα ηλικιωμένα άτομα έχει πολύ μεγάλη σημασία. Μπορεί να μειώσει σημαντικά τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα που δημιουργούνται από τις πτώσεις και τις επιπλοκές που προκύπτουν.

Η πρώτη κατηγορία παραγόντων που συντείνουν στην πρόκληση πτώσεων στους ηλικιωμένους είναι αυτοί που έχουν σχέση με την κατάσταση του ατόμου:

1. Η αστάθεια στο βάδισμα και στην ισορροπία
2. Η μυϊκή αδυναμία
3. Τα προβλήματα της όρασης
4. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων
5. Η γεροντική άνοια με την απώλεια της μνήμης και τη σύγχυση που τη συνοδεύουν.

Η δεύτερη κατηγορία παραγόντων που συντείνουν στην πτώση, τραυματισμούς και κατάγματα των ηλικιωμένων είναι οι εξωτερικοί παράγοντες του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζει το ηλικιωμένο άτομο:

1. Αδύνατος φωτισμός στους χώρους που κινείται το ηλικιωμένο άτομο
2. Η ύπαρξη ακαταστασίας στους χώρους που ζει και κινείται
3. Χαλιά που δεν είναι καλά σταθεροποιημένα
4. Πολλά έπιπλα, πυκνά τοποθετημένα, σε στενούς χώρους
5. Κλιμακοστάσια χωρίς κουπαστή
6. Αποχωρητήρια ή κρεβάτια χωρίς λαβές στήριξης και ασφάλειας.

Η αποτελεσματική πρόληψη των καταγμάτων και των τραυματισμών που προκύπτουν στα ηλικιωμένα άτομα πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψη όλους τους ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες.

Τα προγράμματα πρόληψης πρέπει να απευθύνονται σε όλους όσοι συμμετέχουν στη φροντίδα και περιποίηση των ηλικιωμένων ατόμων.

Σουηδοί ερευνητές δημοσίευσαν μελέτη τους, στην οποία τεκμηριώνεται ότι, ένα καλά σχεδιασμένο πολυθεματικό πρόγραμμα, που μεριμνά για όλες τις πτυχές του ζητήματος μπορεί να έχει σημαντικά ευεργετικά αποτελέσματα.

Η έρευνα αφορούσε 402 ηλικιωμένα άτομα ηλικίας από 65 έως 100 ετών, που ζούσαν σε 9 γηροκομεία. Όλα τα άτομα αυτά χρειάζονταν καθημερινή βοήθεια για τις ζωτικές τους ανάγκες λόγω σωματικής ή ψυχικής αναπηρίας.

Τα γηροκομεία χωρίστηκαν με τυχαίο τρόπο σε δύο ομάδες: Στη μια ομάδα δεν υπήρξε προληπτική παρέμβαση ενώ στην άλλη εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα πρόληψης των πτώσεων για 11 εβδομάδες.

Το πρόγραμμα πρόληψης που εφαρμόστηκε λάμβανε υπ’ όψη όλους τους παράγοντες που συντείνουν στις πτώσεις και είχε τις ακόλουθες πτυχές:

1. Εκπαίδευση του προσωπικού για το θέμα
2. Συζήτηση και ανάλυση κάθε περιστατικού πτώσης ηλικιωμένου που συνέβαινε κατά τη διάρκεια του προγράμματος
3. Τροποποίηση του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούσαν τα ηλικιωμένα άτομα με εξάλειψη καταστάσεων που ευνοούσαν τις πτώσεις
4. Εφαρμογή προγραμμάτων εξάσκησης των ηλικιωμένων
5. Συστηματική εξέταση των φαρμάκων που έπαιρναν οι ηλικιωμένοι, με ιδιαίτερη έμφαση στα φάρμακα που πιθανόν να δημιουργούν παρενέργειες που ευνοούν τις πτώσεις με ανάλογη λήψη μέτρων
6. Προμήθεια βοηθημάτων για το περπάτημα, τροχοκαθισμάτων και άλλων εξειδικευμένων ορθοπεδικών βοηθημάτων ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε ηλικιωμένου.

Σε διάστημα 34 εβδομάδων από την εφαρμογή του προληπτικού προγράμματος, οι ερευνητές αξιολόγησαν τα αποτελέσματα συγκρίνοντας τις πτώσεις, τα κατάγματα και τους τραυματισμούς που συνέβησαν στις δύο κατηγορίες των 9 γηροκομείων.

Τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι το προληπτικό πρόγραμμα συνέτεινε ουσιαστικά στη μείωση των πτώσεων στα γηροκομεία στα οποία είχε εφαρμοστεί το πρόγραμμα, σε σύγκριση με αυτά στα οποία δεν είχε εφαρμοστεί.

Παράλληλα τα σοβαρά κατάγματα, όπως αυτά που αφορούν την άρθρωση του ισχίου, ήσαν μόνο 2% στα ιδρύματα που είχε εφαρμοστεί το πρόγραμμα σε σύγκριση με 6% στα άλλα.

Τεκμηριώνεται με την έρευνα αυτή ότι ένα πρόγραμμα πρόληψης των πτώσεων στους ηλικιωμένους, το οποίο λαμβάνει υπ’ όψη όλους τους ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες που συντείνουν και προκαλούν τις πτώσεις, είναι αποτελεσματικό και μπορεί να μειώνει τη νοσηρότητα και θνησιμότητα που προκύπτει.

Η εκπαίδευση του προσωπικού στα γηροκομεία και των ατόμων που φροντίζουν τους ηλικιωμένους στα σπίτια τους, για όλες τις πτυχές του ζητήματος, έχει καθοριστική σημασία και ευεργετικά αποτελέσματα για την ευάλωτη αυτή ομάδα των συνανθρώπων μας.