Άτεκνη µία στις τέσσερις Ελληνίδες που γεννήθηκαν µετά το 1970!

21 Οκτωβρίου 2021 21:15

Η γενιά Χ, όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1965 και 1980, καθώς και οι δύο επόμενες, η γενιά των Millennials, δηλαδή όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1980 και 2000, και η γενιά Ζ, όσοι γεννήθηκαν από το 1995-2000 και μετά, επηρέασαν με εντυπωσιακό τρόπο την επιστημονική, επιχειρηματική, οικονομική, πολιτική, αθλητική και πολιτιστική ζωή της χώρας μας.

Tης ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ

Έρευνα-σοκ από τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας του ΕΚΠΑ για το αρνητικό αποτύπωμα στο δημογραφικό της χώρας μας

Τώρα μία νέα έρευνα που παρουσιάζει η εφημερίδα «ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ», δείχνει ότι θα αφήσουν εξίσου ισχυρό αποτύπωμα και στο δημογραφικό, μόνο που αυτό είναι δυστυχώς αρνητικό. Η έρευνα που πραγματοποίησε η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», σε συνεργασία με το Εργαστήρι ∆ημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων και τη βοήθεια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat εκτιμά ότι το 25% των γυναικών που γεννήθηκαν μετά το 1970 στην Ελλάδα θα φτάσουν σε τελική ατεκνία, δηλαδή δεν θα αποκτήσουν παιδί σε καμία ηλικία.

Υπογεννητικότητα

«Το νέο αυτό φαινόμενο της τελικής ατεκνίας επηρεάζει σημαντικά την υπογεννητικότητα, που ήδη μαστίζει τη χώρα μας και είναι ιδιαίτερα έντονο στα μεγάλα αστικά κέντρα», λέει η Άρτεμις Τσίτσικα, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ και επιστημονική υπεύθυνη της ΜΕΥ. Η συρρίκνωση του πληθυσμού της Ελλάδας προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς και αποτυπώνεται στη δραματική μείωση του δείκτη γονιμότητας (δηλαδή του αριθμού των παιδιών που αποκτά μία γυναίκα στη διάρκεια της ζωής της) από το 2,1 που ήταν το 1980 στο 1,3 και σε τιμές ακόμα και οριακά χαμηλότερες όπως τείνουν να διαμορφωθούν σήμερα. Η συνολική μείωση του δείκτη γονιμότητας επιβραδύνθηκε από την εισροή μεταναστών στη δεκαετία του 1990, οι οποίοι συνέβαλαν σημαντικά στην τεκνοποίηση, αλλά τώρα το φαινόμενο εξελίσσεται ραγδαία χωρίς «μαξιλαράκι» ασφαλείας.

Τα αίτια

Όπως εξηγεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής, οι αιτίες της υπογεννητικότητας είναι ποικίλες. Μία από αυτές είναι η αύξηση της ηλικίας τεκνογονίας των γυναικών στην Ελλάδα από 26,24 έτη το 1985 σε 30,7 έτη το 2012, ένα φαινόμενο που έχει γραμμική εξέλιξη με τον χρόνο. Η καθυστερημένη ηλικία πρώτης τεκνοποίησης οδηγεί σε μειωμένο αριθμό απόκτησης δεύτερου ή επόμενου παιδιού, με πιθανό αποτέλεσμα οι γυναίκες ελλείψει «αναπαραγωγικά δυνατού χρόνου», να μην προλαβαίνουν να φτάσουν στον επιθυμητό αριθμό των παιδιών.

Το νέο δυσοίωνο φαινόμενο, η τελική ατεκνία, είναι εν μέρει αποτέλεσμα της αυξημένης ηλικίας τεκνοποίησης και όχι προσωπική επιλογή των γυναικών. Άλλο αίτιο που σχετίζεται μαζί της είναι το κοινωνικό κατεστημένο του γάμου στην ελληνική κοινωνία. Στην Ελλάδα καταγράφεται το χαμηλότερο ποσοστό των εκτός γάμου γεννήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναλύσεις και στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι αν μία γυναίκα παραμείνει παντρεμένη σε όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής της ηλικίας, φτάνει τα δύο παιδία. Ωστόσο, σε περίπτωση διαζυγίου (εκεί όπου καταγράφεται εκρηκτική αύξηση τον τελευταίο καιρό) ή χηρείας μειώνεται η «γονιμότητα» της γυναίκας, με τις ανύπαντρες Ελληνίδες να έχουν σχεδόν μηδενική «γονιμότητα», όπως επισημαίνει η Άρτεμις Τσίτσικα.

Ανασφάλεια

Άλλος παράγοντας που δρα ανασταλτικά στην τεκνοποίηση είναι η οικονομική ανασφάλεια και η καθυστερημένη αποχώρηση από το σπίτι των γονέων, καθώς έτσι καθυστερεί η ηλικία του πρώτου γάμου. Στον κατάλογο των αιτιών της υπογονιμότητας στην Ελλάδα δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τον αυξημένο αριθμό αμβλώσεων, καθώς και τη χρήση μεθόδων αντισύλληψης για τον οικογενειακό προγραμματισμό.

Επιπλέον, οι σύγχρονες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες παίζουν τον ρόλο τους στην επίταση, και όχι τόσο στην εμφάνιση, του φαινομένου. Η επιπλέον παραμονή της γυναίκας στην αγορά εργασίας από τον φόβο της ανεργίας ή από φιλοδοξία εξέλιξης, η οικονομική κρίση που οδηγεί επίσης σε παράταση της παραμονής στο γονεϊκό σπίτι, σε παράταση της εκπαίδευσης, το αίσθημα της αβεβαιότητας, οι μειωμένοι οικονομικοί πόροι για κάλυψη των αναγκών είναι αίτια αποθάρρυνσης από την τεκνογονία. Επίσης, οι γυναίκες με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο προτιμούν να αναβάλουν τη μητρότητα σε περίπτωση ανεργίας, ενώ οι γυναίκες χαμηλότερης μόρφωσης επενδύουν στη μητρότητα. Το φαινόμενο της υπογεννητικότητας επιτείνεται και από την εκροή κυρίως νέων, υψηλά καταρτισμένων Ελλήνων προς το εξωτερικό, το περίφημο brain drain.

Συνθήκες

Για να µη συρρικνωθεί ο ελληνικός πληθυσµός στα 6.000.000-6.500.000 χρειάζεται άµεσα να ληφθούν µέτρα για την επιβράδυνση και την αναστροφή του φαινοµένου. Απαιτούνται πολιτικές που θα δηµιουργήσουν τις κοινωνικο-οικονοµικές συνθήκες οι οποίες θα διευκολύνουν τη σύγχρονη Ελληνίδα να συνδυάσει τη µητρότητα µε την εκπαίδευση και την εργασιακή σταδιοδροµία, σε µία λιγότερο ανταγωνιστική σχέση µεταξύ τους. Η πατρίδα µας έχει ανάγκη από κοινωνικές πολιτικές που θα απαλλάσσουν τη σύγχρονη Ελληνίδα από την υποχρέωσή της να φροντίζει τα εξαρτηµένα µέλη της οικογένειας, επειδή το κράτος πρόνοιας είναι ανεπαρκές ή ανύπαρκτο. Θα χρειαστεί να διαµορφωθούν οι κατάλληλες οικονοµικές συνθήκες, όπως η µείωση της ανεργίας, η τόνωση των εισοδηµάτων, η εφαρµογή στεγαστικών και εισοδηµατικών πολιτικών φιλικών προς τη δηµιουργία οικογένειας. Απαραίτητη και αναγκαία συνθήκη όµως για την αντιστροφή του φαινοµένου είναι η ενηµέρωση και η εκπαίδευση των πολιτών, έτσι ώστε να µεταλλαχθούν οι κυρίαρχες αξίες της ελληνικής κοινωνίας σε αξίες που ευνοούν την τεκνογονία. Και το πρώτο βήµα προς µια τέτοια αλλαγή είναι η σε βάθος κατανόηση του φαινοµένου και των αιτιών αυτού, διαµέσου της τακτικής διενέργειας και της ανάλυσης, επιστηµονικά σχεδιασµένων και τεκµηριωµένων δηµογραφικών και κοινωνικών ερευνών. Ας πάρουµε παράδειγµα από τη Γαλλία, ένα ευρωπαϊκό κράτος που έχει δηµιουργήσει υπουργείο Οικογένειας και ας µην αναθέτουµε αυτά τα κρίσιµα ζητήµατα σε επιτροπές, γιατί, όπως λέει ένα σοφό απόφθεγµα, «αν θες να µη λυθεί ποτέ ένα πρόβληµα, ανάθεσέ το σε µια επιτροπή…».