Του Γιώργου Σάμπαλη
Γενικού Χειρουργού
Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική
Διευθυντή- Χειρουργού στην Ευρωκλινική Αθηνών
Μέλους Διοικητικού Συμβουλίου Ελληνικής Εταιρείας Ενδοσκοπικής Χειρουργικής
www.sambalis.gr
Κίνδυνο εμφάνισης περιτονίτιδας δυνατόν να «εγκυμονεί» ένας ξαφνικός πόνος στην κοιλιά, αγνώστου αιτιολογίας και επαναλαμβανόμενης διάρκειας, με παράγοντα που τον «πυροδοτεί» την τυχαία λήψη φαρμάκου που ενδεχόμενα να τον «καμουφλάρει».
Τι είναι όμως η περιτονίτιδα και γιατί είναι επικίνδυνη
Περιτονίτιδα είναι η οξεία φλεγμονή του περιτοναίου, ενος ειδικού «καλύματος», το οποίο αποτελούμενο από ειδικό επιθήλιο έχει ως στόχο την προστασία των ενδοκοιλιακών σπλάχνων. Η κάλυψη με περιτόναιο αφορά το εσωτερικό τοίχωμα της κοιλιάς (περιτοναϊκή κοιλότητα) και τα ενδοκοιλιακά σπλάχνα.
Τα ενδοκοιλιακά όργανα που καλύπτονται από περιτόναιο είναι: Στόμαχος, μέρος του δωδεκαδακτύλου, μέρος του ήπατος, η χοληδόχος κύστη, το λεπτό έντερο, μέρος του παχέος εντέρου, η σκωληκοειδής απόφυση, η μήτρα και τα συνοδά όργανα.
Η περιτονίτιδα αποτελεί φλεγμονώδη αντίδραση σε οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στον περιτοναϊκό υμένα, και για τον λόγο αυτό οι αιτίες είναι πολλές και ποικίλες. Ανάμεσά τους το διάτρηση έλκους, η ρήξη σκωληκοειδούς, η οξεία παγκρεατίτιδα, η οξεία χολοκυστίτιδα, η οξεία εκκολπωματίτιδα, η πυο-σαλπιγγίτιδα, η εξωμήτριος κύηση κλπ.
Οι παραπάνω νοσογόνες καταστάσεις ενδεχόμενα να «επιτρέψουν» την ελεύθερη ροή εντός της κοιλιάς χολής, εντερικού υγρού και κοπράνων, γαστρικού υγρού και τροφών, αίματος ή και μικροβίων, ενώ εντός της κοιλιάς το μόνο που θα έπρεπε να υπάρχει ελεύθερο είναι διαυγές υγρό (ορρός) το οποίο ευρίσκεται υπό διαρκή και αέναη κίνηση παραγωγής – απορρόφησης από τα επιθηλιακά κύτταρα. Η ποσότητα του ποικίλλει και εξαρτάται και από τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού.
Αυτό συμβαίνει και στη διάτρηση 12δακτύλου ή στομάχου, για την οποία πολύς λόγος γίνεται τελευταία με αφορμή πρόσφατο τραγικό γεγονός θανάτου νεαρού ατόμου. Η διάτρηση είναι μια επικίνδυνη επιπλοκή του έλκους του στομάχου κατά την οποία παρουσιάζεται διάτρηση. Συμβαίνει όταν το έλκος προχωρήσει πολύ σε βάθος μέχρι σημείου να φαγωθεί όλο το τοίχωμα του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου.
Η επαφή των παραπάνω οργανικών στοιχείων που διαχέονται στην κοιλιά, με το περιτόναιο, προκαλεί άμεσο φλεγμονώδη αντίδραση αυτού, αύξηση αιμάτωσης, διαταραχή της ανταλλαγής των υγρών και είσοδο τοξικών ουσιών στην κυκλοφορία.
Η «τρύπα» που δημιουργείται επιτρέπει την έξοδο του γαστρικού περιεχομένου (γαστρικών υγρών και τροφής) μέσα στην κοιλιά με αποτέλεσμα να δημιουργείται μία πολύ βαριά φλεγμονή, η περιτονίτιδα, η οποία είναι θανατηφόρος αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα.
Τα συμπτώματα
Η συμπτωματολογία της περιτονίτιδας είναι ΟΞΕΙΑ, με αιφνίδια θορυβώδη έναρξη και ο ασθενής βιώνει έντονο και αιφνίδιο πόνο, ο οποίος συνεχώς επιδεινώνεται και μπορεί να καταλάβει όλη την κοιλιακή χώρα. Συνοδεύεται δε από ταχυκαρδία, εφίδρωση, ζάλη, αδυναμία, διάταση κοιλίας, αναστολή αερίων και κοπράνων και ενδεχομένως υπόταση. Στην αρχή ο πόνος αυτός μπορεί να εντοπίζεται στην περιοχή του πάσχοντος οργάνου και σταδιακά επεκτείνεται σε όλη την κοιλιά.
Η περιτονίτιδα αποτελεί επείγουσα κατάσταση η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, με μετάβαση του ασθενούς στο νοσοκομείο, χωρίς καθυστέρηση.
Η αντιμετώπιση θα πρέπει να γίνει σε χειρουργική κλινική, και αποσκοπεί στην άμεση υποστήριξη του ασθενούς ο οποίος μπορεί να περιπέσει σε καταπληξία (σοκ), έναρξη αντιβιοτικής ενδοφλεβίου αγωγής, επείγουσα διενέργεια εξετάσεων (αιματολογικών και απεικονιστικών), και άμεση χειρουργική επέμβαση!
Ο στόχος είναι ο πλήρης καθαρισμός της περιτοναϊκής κοιλότητας από τα τοξικά υγρά, η έκπλυση όλων των οργάνων και καθαρισμός των φλεγμονωδών στοιχείων και ψευδομεμβρανών. Ακολουθεί η χειρουργική αποκατάσταση του οργάνου που πάσχει και αναλόγως μπορεί να χρειαστεί:
Επείγουσα σκωληκοειδεκτομή, συρραφή διατρήσεως έλκους, αφαίρεση μεκελείου αποφύσεως, χολοκυστεκτομή, αποκατάσταση ειλεού εντέρου, εκτομή πάσχοντος εντέρου και αναλόγως αναστόμωση ή εκστόμωση με ειλεοστομία ή κολοστομία, παροχέτευση πυοσαλπίγγων κλπ.
Παράλληλα ο ασθενής υποβάλλεται σε διεξοδική αποκατάσταση του σοκ με ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών, χορήγηση πλάσματος ή αίματος και υποστήριξη της αναπνευστικής λειτουργίας εφόσον χρειαστεί.
Τι πρέπει να προσέχουμε
Ο πόνος στην κοιλιά πρέπει να διερευνάται και να μην αντιμετωπίζεται ελαφρά και αλόγιστα. Η τακτική του να “πάρω ένα παυσίπονο” και ακόμη χειρότερα σπασμολυτικό, εγκυμονεί τον τεράστιο κίνδυνο της συγκάλυψης της περιτονίτιδας και της επιδείνωσης της. Επομένως κάθε πόνος στην κοιλιά θεωρείται δυνητικά σοβαρός μέχρις αποδείξεως του εναντίου.
Παράλληλα όμως η “πρόληψη” αποτελεί και τον ακρογωνιαίο λίθο της υγείας, και της αντιμετώπισης προβλημάτων προτού αυτά επιπλακούν όπως πχ στην χολολιθίαση, την εκκολπωματίτιδα κλπ.
Το μεγαλύτερο σφάλμα που μπορει να υποπέσει ο ασθενής, είναι η «υποβάθμιση» του πόνου και η αντιμετώπιση του , κυρίως λόγω συμβουλών των φίλων του ή και οικείων αυτού, με αναλγητικά. Ακόμη χειρότερη είναι η «τηλεφωνική» συμβουλή ιατρού εκ του μακρόθεν και η δήθεν διάγνωση χωρίς την εξαιρετικά απαραίτητη κλινική εξέταση αλλά και εμπειρία του ειδικού.
Τα τελευταία χρόνια δε, η ιντερνετική «ενημέρωση» με το συνοδό πλέον «google-άρισμα» που την συνοδεύει έχει οδηγήσει στην «αυτοδιάγνωση» και ακόμη χειρότερα στην «αυτοθεραπεία» των «περιηγητών» του διαδικτύου, με «μοιραία» πολλές φορές αποτελέσματα.
.jpg)
