Σε πρόσφατη έκθεση που δημοσιεύτηκε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναλύονται οι επιπτώσεις και οι κίνδυνοι για την υγεία από την κλιματική αλλαγή.
Συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου της καθηγήτριας Θεοδώρας Ψαλτοπούλου
Ποιο είναι το αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής στην καθημερινότητα;
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ήδη την καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων και θα συνεχίσει να το κάνει στο άμεσο μέλλον, ειδικά τη Νότια Ευρώπη στην οποία ανήκουμε. Η Ευρώπη αναμένεται να γίνει θερμότερη, ορισμένες περιοχές θα γίνουν πιο ξηρές, ενώ άλλες πιο υγρές. Αυτές οι αλλαγές δεν θα επηρεάσουν μόνο την υγεία μας αλλά και τα οικοσυστήματα από τα οποία εξαρτόμαστε. Ακόμα κι αν μειώσουμε αποτελεσματικά τις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να επηρεάζει τη ζωή μας. Οι πλημμύρες, οι ξηρασίες, οι καύσωνες και άλλοι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα γίνονται πιο έντονοι, μεγαλύτεροι και συχνότεροι. Αυτοί οι κίνδυνοι έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την οικονομία. Ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καταιγίδες, καύσωνες και πλημμύρες προκάλεσαν 85.000 έως 145.000 ανθρώπινες απώλειες σε όλη την Ευρώπη, τα τελευταία 40 χρόνια. Πάνω από το 85% αυτών των θανάτων οφείλονταν σε καύσωνες.
Πόσες ζωές χάνονται εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης;
Εκτός από τον πρώτο αυτό λόγο της άμεσης απώλειας ανθρώπινων ζωών από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, ένας δεύτερος λόγος είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση που επηρεάζεται από την κλιματική κρίση. Οι αστικές περιοχές έχουν δυσανάλογη έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, τον θόρυβο και τις υψηλές θερμοκρασίες — ειδικά μεταξύ των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών ομάδων. Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί 6,7 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο. Επηρεάζει δυσανάλογα τους αστικούς πληθυσμούς λόγω και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης των εσωτερικών χώρων.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Οι ευάλωτες ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και τα άτομα με συνοδά νοσήματα τείνουν να επηρεάζονται περισσότερο από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους για την υγεία, συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό. Οι ανισότητες αυξάνονται, και οι ομάδες με χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση τείνουν να επηρεάζονται περισσότερο αρνητικά από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους για την υγεία λόγω της μεγαλύτερης έκθεσης και της μεγαλύτερης ευπάθειας. Τα παιδιά και τα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και οι έγκυες γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε όλους αυτούς τους τομείς. Οι εξασθενημένες φυσιολογικές λειτουργίες μπορούν να εμποδίσουν τα άτομα σε αυτές τις ομάδες να προσαρμοστούν σε περιβαλλοντικές αλλαγές όπως η αύξηση της θερμοκρασίας και να τα καταστήσουν λιγότερο αποτελεσματικά στην καταπολέμηση των λοιμώξεων. Οι γυναίκες είναι επίσης πιο ευάλωτες επειδή σε αγροτικές κυρίως περιοχές, τα μέσα διαβίωσής τους συχνά εξαρτώνται περισσότερο από τους φυσικούς πόρους.
Πως επηρεάζονται οι λοιμώξεις;
Παράλληλα, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη αυξάνεται η πιθανότητα μεταδοτικών νοσημάτων μέσω διαβιβαστών, όπως τα κουνούπια, που επεκτείνονται και σε άλλες πιο βόρειες περιοχές. Ταυτόχρονα, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης τροφιμογενών λοιμώξεων, όπως και από μολυσμένο νερό από την αύξηση της θερμοκρασίας και την έλλειψη επαρκούς ψύξης.Φαίνεται ότι περισσότερες από τις μισές μολυσματικές ασθένειες επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή. Αυτό οφείλεται στο ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα και του νερού και οι αλλαγές στα πρότυπα βροχόπτωσης και στα επίπεδα υγρασίας αλλάζουν την παγκόσμια κατανομή των παθογόνων και επιταχύνουν την εξάπλωση των ασθενειών.
Μετααναλύσεις που έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα περιοδικά δείχνουν ότι με την αύξηση της θερμοκρασίας αυξάνεται η πιθανότητα θανάτου τόσο για τα καρδιαγγειακά όσο και για τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, μέσα σε 2 ημέρες, κυρίως για τα άτομα άνω των 65 ετών. Επιπρόσθετα, η κλιματική κρίση επιδεινώνει τη συμπτωματολογία νευροψυχιατρικώννοσημάτων, ενώ σε καύσωνες στην Ευρωπαϊκή ήπειρο την τελευταία 25-ετία, ένα ποσοστό που έφτανε στο 20% των υπερβάλλοντων θανάτων αφορούσε άτομα με νευρολογικές παθήσεις.
Λιγότερο από το ένα τρίτο των μη ανθρώπινων ζημιών καλύπτονται από ασφάλιση. Σύμφωνα με τον ΕΕΑ, η μείωση του χάσματος προστασίας του κλίματος με την αύξηση της ασφαλιστικής κάλυψης μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της ικανότητας των κοινωνιών να ανακάμψουν από καταστροφές, να μειώσουν την ευαλωτότητα και να προωθήσουν την ανθεκτικότητα. Η Ευρώπη δεν είναι προετοιμασμένη για τους ταχέως αυξανόμενους κλιματικούς κινδύνους. Πρόκειται για την ήπειρο που θερμαίνεται ταχύτερα στον κόσμο και οι κλιματικοί κίνδυνοι απειλούν την ενεργειακή και επισιτιστική ασφάλεια, τα οικοσυστήματα, τις υποδομές, τους υδάτινους πόρους, την οικονομική σταθερότητα και την υγεία των ανθρώπων.
Συμπερασματικά, η υγεία μας πλήττεται με διάφορους τρόπους σε περίοδο κλιματικής κρίσης και υπερθέρμανσης του πλανήτη. Χρέος μας είναι να προστατεύσουμε τους πιο αδύναμους και εκτεθειμένους (άτομα μεγάλης ή μικρής ηλικίας, εγκυμονούσες και άτομα με συνοδά νοσήματα), χωρίς να γνωρίζουμε πότε και αν ποτέ μπορεί να αντιστραφεί αυτό το φαινόμενο. Η ενημέρωση της κοινωνίας, η ευαισθητοποίηση των πολιτών και κυρίως, σε διεθνές επίπεδο, η λήψη των σωστών αποφάσεων για να αντιστραφεί το φαινόμενο των αυξανόμενων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μπορούν να σταθεροποιήσουν ή να βελτιώσουν αυτή την απώλεια υγιών χρόνων ζωής λόγω της περιβαλλοντικής κρίσης
.jpg)
