Το internet έχει αντικαταστήσει τους γιατρούς και τις συμβουλές τους

Η πληροφορία υγείας μπορεί να προσδιοριστεί ως η πληροφορία, η οποία στοχεύει στο να βοηθήσει τα άτομα να προασπίσουν και να προάγουν την υγεία τους, να διαχειριστούν καλύτερα ένα χρόνιο νόσημα επιτυγχάνοντας καλύτερη έκβαση της νόσου και να λάβουν αποφάσεις που αφορούν την υγεία τους και τη χρήση υπηρεσιών υγείας μέσα σε ένα πολυδαίδαλο υγειονομικό σύστημα.

Παρότι η παροχή πληροφοριών υγείας στο γενικό πληθυσμό αποτελούσε αποκλειστική αρμοδιότητα των επαγγελματιών υγείας, την τελευταία δεκαετία το περιβάλλον στον οποίο οι καταναλωτές αναζητούν πληροφορίες υγείας έχει αλλάξει δραματικά κυρίως λόγω των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων και της γρήγορης ανάπτυξης του διαδικτύου στην διάδοση πληροφοριών υγείας στο ευρύ κοινό.

Η χρήση του διαδικτύου στην αναζήτηση πληροφοριών υγείας γίνεται πλέον όλο και πιο διαδεδομένη και αρχίζει να αντικαθιστά άλλες παραδοσιακές πηγές ενημέρωσης όπως τους  επαγγελματίες υγείας, τα βιβλία, την τηλεόραση, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, τους φίλους και τους συγγενείς.

Υπάρχουν επαρκείς ερευνητικές ενδείξεις, οι οποίες δείχνουν ότι ασθενείς οι οποίοι έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο ωφελούνται ως προς την αναζήτηση πληροφοριών υγείας και ως προς την επικοινωνία με τους επαγγελματίες υγείας.

Επιπλέον μη συστηματική χρήση εφημερίδων, περιοδικών και  διαδικτύου ως προς την αναζήτηση πληροφοριών υγείας συνδέεται με χειρότερη φυσική και ψυχική υγεία. Aναφορικά με την ηλικία έχει διαπιστωθεί ότι το διαδίκτυο είναι η πιο σημαντική πηγή ενημέρωσης για τους νέους σε σχέση με άλλες ηλικιακές ομάδες.

Επιπλέον η αυτο-διάγνωση μέσω του διαδικτύου αρχίζει να γίνεται μια ευρέως διαδεδομένη πρακτική με το 35% των Αμερικάνων να δηλώνουν ότι έχουν επιχειρήσει αυτο-διάγνωση των συμπτωμάτων τους μέσω διαδικτύου, εκ των οποίων το 29% να ανήκει στις ηλικιακές ομάδες των 50-64 ετών και το 13% στην ομάδα των 65 ετών και άνω.

Παρότι η χρήση του διαδικτύου δεν φαίνεται να επηρεάζει το διάστημα κατά το οποίο οι ασθενείς περνούν πριν αναζητήσουν ιατρική βοήθεια σε πρόσφατη μελέτη καταγράφηκε ότι το 49% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι η πληροφορία που βρήκαν στο διαδίκτυο τους έπεισε ότι δεν είχαν σοβαρά συμπτώματα, ενώ το 15% δήλωσε ότι η πληροφορία που βρήκαν δεν επηρέασε καθόλου τις μετέπειτα αποφάσεις τους αναφορικά με την συμπτωματολογία τους.

Ένα άλλο σχετικό θέμα με τη χρήση του διαδικτύου στην αναζήτηση πληροφοριών υγείας  αποτελεί η χρήση του με σκοπό την αγορά φαρμάκων με το ποσοστό  των ατόμων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για την αγορά φαρμάκων να αυξάνεται καθώς το διαδίκτυο αποτελεί μια βολική και φθηνή λύση η οποία παράλληλα μπορεί να προσφέρει και ανωνυμία.

Τέλος η χρήση του διαδικτύου για την πληροφόρηση σε θέματα υγείας είναι σημαντικό εργαλείο και για τους επαγγελματίες υγείας και κυρίως για όσους ασχολούνται με την αγωγή υγείας, τη χάραξη πολιτικών υγείας, καθώς και για όσους σχεδιάζουν να προσεγγίσουν μεγάλες ομάδες πληθυσμού γρήγορα και με μικρό κόστος.

Παρά την εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου στην αναζήτηση πληροφοριών υγείας είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι επαγγελματίες υγείας και συγκεκριμένα οι γιατροί παραμένουν η πηγή που ο πληθυσμός εμπιστεύεται περισσότερο επιβεβαιώνοντας  την άποψη που υποστηρίζει ότι το διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματική πηγή ενημέρωσης και ενδυνάμωσης του διαλόγου μεταξύ ασθενών και γιατρών, καθώς μπορεί να τους μάθει να κάνουν τις σωστές ερωτήσεις ή να διευκρινίσουν πολλά από αυτά που δεν πρόλαβαν να καταλάβουν κατά τη διάρκεια μιας ιατρικής επίσκεψης.

Παρόλα αυτά ασθενείς οι οποίοι είναι ικανοποιημένοι από το γιατρό τους βασίζονται περισσότερο στην πληροφόρηση που λαμβάνουν από τον ίδιο παρά από το διαδίκτυο.

Παρότι οι επιδράσεις της χρήσης του διαδικτύου στην αναζήτηση πληροφοριών υγείας παραμένουν ασαφώς προσδιορισμένες η εκτεταμένη χρήση του έχει αναδείξει μια σειρά από προβληματισμούς αναφορικά με την επίδραση του σε συμπεριφορές υγείας.

Παρά την εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου στην διάδοση πληροφοριών υγείας είναι προφανές ότι η ποιότητα και η εγκυρότητα των παρεχομένων πληροφοριών ποικίλει σημαντικά μεταξύ των ιστοσελίδων γεγονός που θα  πρέπει να εγείρει θέματα ασφάλειας και προστασίας των καταναλωτών.

Λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους προβληματισμούς μελέτη η οποία διεξήχθη από τον Τομέα Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας σε πανελλαδικό δείγμα 1.200 ατόμων και  επιχείρησε να αποκωδικοποιήσει τον αντίστοιχο επικοινωνιακό περιβάλλον στους Έλληνες καταναλωτές διαπίστωσε ότι:

– Ποσοστό 79,7% δηλώνει πολύ και αρκετά ενημερωμένο για θέματα υγείας.

– Ποσοστό  76% αναζητά πληροφορίες υγείας από τους γιατρούς, 58,8% από το διαδίκτυο (44.5% Blogs και 25,4% social media) και 53,5% από το φαρμακοποιό. Είναι αξιοσημείωτο ότι 31.5% χρησιμοποιεί συστάσεις γνωστών. Στον αντίποδα μόνο 9.1% βρήκε πληροφορίες μέσω ραδιοφώνου και το 5.1% μέσω  βιομηχανιών που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγείας.

– Οι πηγές από τις οποίες είναι περισσότερο ικανοποιημένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας (88.8%) το διαδίκτυο (88,7%) λιγότερο ικανοποιημένοι δηλώνουν ότι είναι από πηγές που προέρχονται από τη  βιομηχανία.

– Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δηλώνει ότι εμπιστεύεται τους επαγγελματίες υγείας στην παροχή πληροφοριών υγείας (95.6%), ενώ το διαδίκτυο το εμπιστεύεται το 85.5%.

– Οι άνδρες αναζητούν περισσότερο πληροφορίες υγείας από πηγές που προέρχονται από τη βιομηχανία τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, καθώς και από κρατικές πηγές. Παρόλο που μόνο το 20.6% των ερωτηθέντων αναζητά πληροφορίες από κρατικές πηγές υγείας τα επίπεδα ικανοποίησης και εμπιστοσύνης από τις πληροφορίες που αναζήτησαν ήταν τρείς φορές υψηλότερα σε σχέση με άλλες πηγές.

– Ποσοστό 66,5% δήλωσε ότι οι πληροφορίες υγείας που αναζήτησε μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης τους έκανε να κάνουν περισσότερες ερωτήσεις στο γιατρό τους ενώ 11,7% δήλωσε ότι τους έκανε να απαιτήσουν αλλαγή στη θεραπεία που ελάμβαναν.

– Ποσοστό  61,6% δήλωσε ότι έκανε συχνά ή περιστασιακά αυτο-διάγνωση μέσω διαδικτύου και 34,2% δήλωσε ότι εμπιστεύεται αυτές τις μεθόδους με σκοπό την αυτοδιάγνωση.

– Τέλος, 11% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έχει αγοράσει φάρμακα μέσω διαδικτύου.

Λαμβάνοντας υπόψη τη ραγδαία ανάπτυξη του διαδικτύου ως πηγή ενημέρωσης καθώς και αυτο-διάγνωσης των συμπτωμάτων οι επαγγελματίες υγείας και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικών υγείας θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ότι ένα μεγάλο ποσοστό του γενικού πληθυσμού ενημερώνεται πλέον μέσω του διαδικτύου σε θέματα υγείας και το γεγονός αυτό θα πρέπει να συνυπολογίζεται σε ενδεχόμενες προσπάθειες ενημέρωσης και εκπαίδευσης του πληθυσμού σε θέματα υγείας.

Η αναζήτηση πληροφοριών υγείας είναι πλέον πραγματικότητα και γι’ αυτό το λόγο, οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι επίσης ενήμεροι για τους κινδύνους που ενέχει η εξεύρεση πληροφοριών από ιστοσελίδες που δεν χαρακτηρίζονται για την εγκυρότητα, αξιοπιστία και επικαιροποίηση των πληροφοριών τους.

Από την άλλη πλευρά τόσο οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη  και λειτουργία των ιστοσελίδων όσο και οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για την ασφάλεια και την έγκυρη ενημέρωση η οποία παρέχεται μέσω των ιστοσελίδων που διαχειρίζονται.

Πέρα από τα μειονεκτήματα που ενέχει η αναζήτηση πληροφοριών μέσω διαδικτύου χρησιμοποιώντας τη διαδικτυακή πληροφορία με κριτικό στοχασμό μπορεί να βοηθήσει τους καταναλωτές να αυξήσουν το επίπεδο γνώσεων τους σε θέματα υγείας και να ενδυναμώσουν τις δεξιότητες τους στη προάσπιση και διαχείριση της υγείας τους.

Επιπλέον μπορεί να αυξήσει την ικανότητά τους να αναζητούν τις υπηρεσίες υγείας που είναι πιο κατάλληλες για το πρόβλημα που τους απασχολεί και να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις βάσει έγκυρων δεδομένων και  μετά από διεξοδική ανάλυση των κινδύνων και των οφελών που εμπεριέχουν προτεινόμενες θεραπείες και παρεμβάσεις.

Συμπερασματικά η αυξημένη τάση χρήσης του διαδικτύου για αναζήτηση πληροφοριών υγείας ανοίγει νέες προοπτικές, τόσο για την μεταφορά πληροφοριών επείγοντος χαρακτήρα, όσο  και για πληροφορίες υγείας και θεραπείας την ίδια στιγμή που το κοινό, αλλά και οι επαγγελματίες υγείας καλούνται να βρουν την θέση και το βηματισμό τους  στο νέο και ακατάστατο πληροφοριακό -επικοινωνιακό περιβάλλον.