Αυξάνουν οι κίνδυνοι για τον αυξανόμενο αριθμό προσφύγων και μεταναστών που διασχίζουν τα Δυτικά Βαλκάνια

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) ανησυχεί για τους αυξανόμενους κινδύνους που αντιμετωπίζουν πρόσφυγες και μετανάστες στα Δυτικά Βαλκάνια καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτή την οδό. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά συχνά περπατούν για μέρες, πολλές φορές εκτεθειμένοι στη βία και την κακοποίηση, ή σε διάφορα ατυχήματα που μπορεί να συμβούν κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών.
Στην οδό που έχει γίνει γνωστή ως «οδός των δυτικών Βαλκανίων» παρατηρείται μια δραματική αύξηση προσφύγων και μεταναστών. Ορισμένοι κάνουν αίτηση για άσυλο στα Βαλκάνια, ενώ άλλοι συνεχίζουν το ταξίδι τους.
Στο διάστημα από το 2012 έως το 2014 ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν καταγράψει την πρόθεσή τους να αναζητήσουν άσυλο στα Δυτικά Βαλκάνια σημείωσε τετραπλάσια αύξηση, από 5.000 σε 20.000. Μέχρι στιγμής το 2015, οι αριθμοί έχουν αυξηθεί ακόμα περισσότερο, καθώς 22.000 αιτήσεις ασύλου έχουν κατατεθεί μόνο στη Σερβία τους πρώτους πέντε μήνες του έτους, που συνιστά εξαπλάσια αύξηση σε σχέση με την ίδια περίοδο του περασμένου έτους. Σχεδόν 10.000 νέοι αιτούντες άσυλο καταγράφηκαν από τις αρχές μόνο τον Μάιο. Οι αρχές και η κοινωνία των πολιτών στη Νότια Σερβία είναι προς το παρόν πολύ πιεσμένες καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια να καταγράψουν, να παρέχουν βασική ανθρωπιστική βοήθεια και στέγαση σε 200 περίπου αιτούντες άσυλο που τους προσεγγίζουν καθημερινά για βοήθεια, έχοντας διασχίσει τα σύνορα από τη FYROM. Η Υ.Α. εκτιμά ότι τουλάχιστον ένας ίδιος αριθμός ατόμων που χρήζουν δυνητικά διεθνούς προστασίας αποφεύγουν την καταγραφή και μετακινούνται παράτυπα στην περιοχή με τη βοήθεια διακινητών. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών προσπαθούν να φτάσουν στη Δυτική Ευρώπη διασχίζοντας την Ουγγαρία.
Οι περισσότεροι απ’ όσους ακολουθούν τη συγκεκριμένη οδό προέρχονται από χώρες προσφυγικών πληθυσμών, ιδίως από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, την Ερυθραία και τη Σομαλία. Έρχονται κυρίως μέσω της Ελλάδας, και δεδομένης της πρόσφατης αύξησης των θαλάσσιων αφίξεων εκεί, ο αριθμός των ανθρώπων που θα ακολουθήσουν την ίδια διαδρομή αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω.
Η κατάσταση είναι ιδιαιτέρως δύσκολη στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας όπου πρόσφυγες και μετανάστες ακολουθούν τις γραμμές του τρένου και ορεινές διαδρομές, περπατώντας για μέρες εκτεθειμένοι σε σιδηροδρομικά ατυχήματα, στα στοιχεία της φύσης και στην κακοποίηση και τις απειλές από διακινητές και εγκληματικά δίκτυα. Μια σειρά από θανατηφόρα ατυχήματα που έχουν συμβεί τους τελευταίους μήνες αποτελούν μια υπενθύμιση των κινδύνων, μεταξύ των οποίων θύματα είναι και μικρά παιδιά και γυναίκες.
Η Υ.Α. υποστηρίζει ενεργά τη βελτίωση των συστημάτων ασύλου στην περιοχή αυτή από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Το υπάρχον δυναμικό είναι ανεπαρκές για το υφιστάμενο ύψος των αφίξεων. Πιο συγκεκριμένα, συνεργάζεται στενά με την κυβέρνηση της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας για να τροποποιήσει τον Νόμο της περί Ασύλου και Προσωρινής Προστασίας, ώστε οι άνθρωποι που χρήζουν δυνητικά διεθνούς προστασίας να καταγράφονται και να έχουν πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου. Οι προτεινόμενες αλλαγές, που αναμένονται ακόμα να εγκριθούν από το Κοινοβούλιο, χρειάζεται να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν άμεσα.
Στη Σερβία η κατάσταση είναι πιο θετική και οι αιτούντες άσυλο δεν κρατούνται. Η Υ.Α. εργάζεται για να αυξήσει τη στήριξή της στις προσπάθειες των αρχών και της κοινωνίας των πολιτών να παρέχουν βασική βοήθεια, υπηρεσίες και πρόσβαση στις διαδικασίες.
Η κατάσταση παραμένει κρίσιμη και θα χρειαστεί να υπάρξει περαιτέρω στήριξη, μεταξύ άλλων και μέσω κοινών προσπαθειών με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με εθνικές κυβερνήσεις και ΜΚΟ.