Η ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου είναι ένας από τους πιο συχνούς αθλητικούς τραυματισμούς στο γόνατο αλλά μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα πτώσης, σύγκρουσης κι ατυχήματος. Ο Αναστάσιος Δεληγεώργης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός-Αθλητίατρος, Επιμελητής νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, Eξειδικευμένος χειρουργός γόνατος, ώμου και ισχίου και Πιστοποιημένος Αθλητίατρος από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή καταγράφει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την κκάκωση που καραδοκεί στα περισσότερα σπορ. Όπως εξηγεί, όλοι οι αθλητές οι οποίοι συμμετέχουν σε αθλήματα υψηλών απαιτήσεων όπως το ποδόσφαιρο, το σκι, το μπάσκετ, το βόλεϊ, το χάντμπολ και γενικώς αθλήματα που έχουν αιφνίδια αλλαγή κατεύθυνσης, είναι επιρρεπείς σε κακώσεις του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.
Τι είναι η ρήξη πρόσθιου χιαστού και ποιοι οι μηχανισμοί κάκωσης
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ), μαζί με τον οπίσθιο χιαστό, τους πλάγιους συνδέσμους και τους μύες του μηρού είναι τα κύρια σταθεροποιητικά στοιχεία του γόνατος. Ο πρόσθιος χιαστός συμμετέχει στον έλεγχο των κινήσεων της άρθρωσης, προστατεύει το γόνατο από την υπερέκταση και εμποδίζει την πρόσθια μετατόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό.
Η ρήξη, επομένως, του πρόσθιου χιαστού οδηγεί σε λειτουργική αστάθεια και προοδευτική φθορά της άρθρωσης. Συμβαίνει με τους παρακάτω μηχανισμούς:
- Κατά την απότομη αλλαγή κατεύθυνσης του αθλητή
- Όταν ο αθλητής σταματήσει ή επιβραδύνει απότομα
- Κατά την ανώμαλη προσγείωση μετά από ένα άλμα
- Από άμεση πλήξη, συνήθως κατά τη σύγκρουση με κάποιον συναθλητή του
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες αθλήτριες έχουν υψηλότερο ποσοστό ρήξης πρόσθιου χιαστού συνδέσμου συγκριτικά με τους άντρες αθλητές, σε κάποια αθλήματα. Ως πιθανά αίτια έχουν προταθεί ανατομικές διαφορές που αφορούν τη λεκάνη και τη διαφορετική ευθυγράμμιση των κάτω άκρων, η διαφορά στη φυσική κατάσταση, στη μυϊκή ισχύ και στο νευρομυϊκό έλεγχο, όπως επίσης η αυξημένη χαλαρότητα των συνδέσμων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ρήξεις αυτές μπορούν κατά ένα μεγάλο ποσοστό να προληφθούν, ιδιαίτερα σε ερασιτέχνες αθλητές. Ειδικά προπονητικά προγράμματα πρόληψης της ρήξης του πρόσθιου χιαστού έχουν σχεδιαστεί και είναι ήδη διαθέσιμα.
Κλινική Εικόνα
Κατά τον τραυματισμό του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, ο ασθενής πολλές φορές μπορεί να αισθανθεί ή και να ακούσει το χιαστό να σπάει κι αμέσως να νιώσει το γόνατό του να μην τον κρατάει. Συνήθως, αυτό συνοδεύεται με πόνο και οίδημα – αίμαρθρο (συλλογή αίματος στην άρθρωση) το οποίο γίνεται εμφανές το πρώτο 24ωρο. Μπορεί επίσης να υπάρχει μείωση του εύρους κίνησης.
Προοδευτικά μετά από κάποιες εβδομάδες, συνήθως το αίμαρθο απορροφάται, ο πόνος μειώνεται και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες, χωρίς ενοχλήσεις. Όμως σε πιο απαιτητικές δραστηριότητες, όπως είναι η άθληση, είναι πολύ πιθανό να υπάρχει αστάθεια και αίσθημα ανασφάλειας, με κίνδυνο να προκαλέσει νέους τραυματισμούς σε άλλα στοιχεία του γόνατος όπως στον αρθρικό χόνδρο ή τους μηνίσκους.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στο λεπτομερές ιστορικό του τραυματισμού, το μηχανισμό κάκωσης, τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση. Ο ορθοπαιδικός θα ελέγξει τη σταθερότητα του γόνατος με ειδικά τεστ.Η ακτινογραφία γόνατος, αν και δεν αναδεικνύει τις κακώσεις των μαλακών μορίων, μπορεί να απεικονίσει τυχόν συνοδά κατάγματα.
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με τη μαγνητική τομογραφία η οποία θα αναδείξει και τυχόν συνυπάρχουσες κακώσεις. Στις μισές περίπου περιπτώσεις, όπου υπάρχει ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου συνυπάρχουν κακώσεις και άλλων στοιχείων του γόνατος όπως των μηνίσκων, του αρθρικού χόνδρου ή άλλων συνδέσμων.
Θεραπεία
Η αρχική αντιμετώπιση στην οξεία φάση περιλαμβάνει τις εξής αρχές:
- Ανάπαυση έως και μερική φόρτιση με βακτηρίες
- Παγοθεραπεία
- Περίδεση
- Ανύψωση του σκέλους
Στη συνέχεια, το είδος της θεραπείας, δηλαδή συντηρητική ή χειρουργική, εξαρτάται από τις ανάγκες του κάθε ασθενούς:
- την ηλικία του
- τις καθημερινές του απαιτήσεις
- το είδος της εργασίας του
- τις αθλητικές του δραστηριότητες
- τις τυχόν συνυπάρχουσες κακώσεις
- το βαθμό της αστάθειας
Έτσι, ένα δραστήριο άτομο ή ένας νέος αθλητής που θέλει να συνεχίσει να αθλείται, είναι πιθανότερο να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση σε σχέση με κάποιον λιγότερο δραστήριο, συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας, που μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες, χωρίς ενοχλήματα, ακολουθώντας συντηρητική αντιμετώπιση.
Συντηρητική Αντιμετώπιση
Η συντηρητική αντιμετώπιση μετά την οξεία φάση περιλαμβάνει αρχικά φυσικοθεραπευτικά μέσα προκειμένου να μειώσουν τον πόνο και το οίδημα. Στη συνέχεια, η φυσιοθεραπεία πρέπει να περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης με ασκήσεις ενδυνάμωσης και ιδιοδεκτικότητας (ισορροπίας).
Αν ο ασθενής μετά από ένα πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης συνεχίζει να έχει αίσθημα αστάθειας ή παρουσιάσει νέο τραυματισμό, τότε θα πρέπει να αντιμετωπισθεί χειρουργικά. Αν δεν αντιμετωπιστεί η χρόνια ανεπάρκεια λόγω ρήξης του συνδέσμου, μπορεί να προκληθούν βλάβες στους μηνίσκους και στους χόνδρους.
Χειρουργική Αντιμετώπιση//Συνδεσμοπλαστική-Αρθροσκοπική αντιμετώπιση
Η χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την ανακατασκευή (αντικατάσταση) του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Η συνδεσμοπλαστική του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου όπως ονομάζεται, γίνεται συνήθως με τη χρήση μοσχεύματος από τον ίδιο τον ασθενή (αυτόλογου βιολογικού μοσχεύματος) και την τοποθέτησή του στη θέση του πρόσθιου χιαστού.
Τα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται για την ανακατασκευή είναι οι τένοντες των οπισθίων μηριαίων μυών, μέρος του επιγονατιδικού τένοντα ή σπανιότερα τμήμα του τένοντα του τετρακεφάλου. Σε ειδικές περιπτώσεις και όταν υπάρχουν πολλαπλές συνδεσμικές κακώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθούν συνθετικά μοσχεύματα. Υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε όλα τα είδη μοσχευμάτων. Μια εκτενής συζήτηση του ασθενούς με τον εξειδικευμένο ορθοπαιδικό θα βοηθήσει στην επιλογή του μοσχεύματος που του ταιριάζει καλύτερα.
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές συνδεσμοπλαστικής, μονής ή διπλής δέσμης, καθώς και μέθοδοι σταθεροποίησης του μοσχεύματος. Ο στόχος είναι να αποκατασταθεί όσο είναι δυνατόν η φυσιολογική ανατομία του γόνατος και η σταθερότητά του.
Η επέμβαση γίνεται με αρθροσκόπηση, χωρίς να ανοιχτεί η άρθρωση του γόνατος, δια μέσου οπών λίγων χιλιοστών. Η αρθροσκοπική τεχνική υπερέχει του παραδοσιακού ανοιχτού χειρουργείου διότι:
- είναι ελάχιστα επεμβατική και συνεπώς, λιγότερο τραυματική
- έχει λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο
- δε χρειάζεται νοσηλεία
- έχει γρήγορη επάνοδο στην καθημερινότητα
- είναι αποτελεσματικότερη και ταχύτερη η αποκατάσταση
- είναι καλύτερο το αισθητικό αποτέλεσμα λόγω των πολύ μικρών τομών
Στη διάρκεια της επέμβασης, ο χειρουργός μπορεί να επιδιορθώσει και τυχόν άλλες συνυπάρχουσες βλάβες που θα διαγνώσει όπως ρήξη κάποιου μηνίσκου ή ρήξη χόνδρου.
Η αρθροσκόπηση πραγματοποιείται με συνδυασμό περιοχικής και ελαφριάς γενικής αναισθησίας ανάλογα με το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς. Ο ασθενής μπορεί να σηκωθεί λίγες ώρες μετά την επέμβαση με τη βοήθεια ενός λειτουργικού κηδεμόνα και να εξέλθει από το νοσοκομείο την ίδια μέρα.
Στη συνέχεια, οι σύγχρονες βιολογικές θεραπείες με βλαστοκύτταρα έρχονται να ενισχύσουν και να επιταχύνουν την επούλωση και ενσωμάτωση του μοσχεύματος.
Αποκατάσταση
Στο χειρουργημένο ασθενή, η φυσικοθεραπεία επικεντρώνεται αρχικά στην ανάκτηση του πλήρους εύρους κίνησης της άρθρωσης του γόνατος και την αποφυγή περαιτέρω απώλειας μυϊκής μάζας. Στη συνέχεια, περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης διαμορφωμένες έτσι ώστε να προστατέψουν το καινούργιο σύνδεσμο. Στην τελική φάση, εξειδικευμένες ασκήσεις για την επανένταξη του ασθενούς στο άθλημά του.
.jpg)
