Τα ψυχικά νοσήματα μπορεί να ρίξουν έξω τα συστήματα υγείας

Τα κρίσιμα θέματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία βρέθηκαν στο επίκεντρο του διαλόγου μεταξύ της επιστημονικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, της Πολιτείας, των φορέων υγείας και των ασθενών, στο συνέδριο «Mental Health Conference: Political Imperatives and Economic Challenges in Times of Crisis», το οποίο διοργάνωσε το Health Daily με τη συνεργασία του kontasou.com, υπό την αιγίδα του ΣΦΕΕ και με την ευγενική υποστήριξη της ΠΕΦ. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου 30 εξειδικευμένοι ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό παρουσίασαν επιστημονικά δεδομένα για το βάρος των ψυχικών παθήσεων στα συστήματα υγείας, στην κοινωνία και στην οικογένεια, ενώ παρουσιάστηκαν έξι μεγάλες έρευνες για τις ψυχικές παθήσεις, ορισμένες από τις οποίες ανακοινώνονται πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Το συνέδριο άνοιξε με την ομιλία του αναπληρωτή υπουργού Υγείας κ. Ανδρέα Ξανθού ο οποίος τόνισε ότι υπάρχει ανάγκη άμεσης υλοποίησης της τομεοποίησης της Ψυχικής Υγείας, αναφερόμενος στον επανασχεδιασμό δικτύων και τομέων ψυχικής υγείας στην επικράτεια. Τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης των κέντρων ψυχικής υγείας στην Περιφέρεια και στην αποκέντρωση της ψυχικής υγείας. Ανέφερε ότι σε κάθε γενικό νοσοκομείο θα υπάρχει τμήμα οξέων περιστατικών, καθώς, όπως υπογράμμισε, το πρόβλημα είναι τεράστιο, αφού μόνο με εισαγγελική εντολή χρειάζονται καθημερινά 52 κλίνες. Στα μεσοπρόθεσμα σχέδια του υπουργείου, σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας, περιλαμβάνεται η ίδρυση κινητών μονάδων ψυχικής υγείας για την περιφέρεια και η έμφαση στην αποασυλοποίηση με δημιουργία ειδικών δομών για την κοινότητα. Eπίσης, προβλέπεται ενίσχυση των δημόσιων δομών παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ουσιαστικός έλεγχος των ΜΚΟ της ψυχικής υγείας, καθώς και στήριξη του θεσμού των ΚΟΙΣΠΕ ως σχήμα επαγγελματικής και κοινωνικής επανένταξης και χειραφέτησης των ψυχικά ασθενών.
Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του ΟΟΣΑ σχετικά με το φορτίο των ψυχικών νοσημάτων για τα συστήματα υγείας, τις οικονομίες και τις κοινωνίες των χωρών- μελών του παρουσίασε στην ομιλία της η επικεφαλής του Τομέα Υγείας του ΟΟΣΑ κα. Francesca Colombo. Η κα. Francesca Colombo ανέφερε ότι το 25% του πληθυσμού των χωρών της Ε.Ε παρουσιάζει κάποια ψυχική διαταραχή. Η αύξηση των ψυχικών νοσημάτων έχει ένα κόστος της τάξεως του 4% του ΑΕΠ για τις οικονομίες των χωρών του ΟΟΣΑ. Αρνητικά στοιχεία για την ψυχική υγεία σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ είναι ο κακός συντονισμός στο σύστημα υγείας, στα νοσοκομεία, στα κέντρα στέγασης και στις κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και κενά στην πληροφόρηση των καταγεγραμμένων περιστατικών.
Το θέμα των ψυχικών παθήσεων από την σκοπιά των ασθενών παρουσίασε ο πρόεδρος Ευρώπης της GAMIAN (Διεθνής Συμμαχία των Δικτύων Προάσπισης των Δικαιωμάτων των Ψυχικά Ασθενών) κ. Pedro Montellano. O κ. Pedro Montellano, είναι επίσης Αντιπρόεδρος του European Brain Council (EBC), μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του «EU Joint Action on Mental Health and Wellbeing» και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Πλατφόρμας Εμπειρογνωμόνων για την Κατάθλιψη της Ε.Ε. Ο κ. Montellano τόνισε ότι υπάρχει ανάγκη επανασχεδιασμού των συστημάτων υγείας, καθώς υπάρχουν πολλοί εμπλεκόμενοι φορείς, οι οποίοι θα πρέπει να συντονιστούν όλοι μαζί προκειμένου να υπάρξει αποτέλεσμα. Επίσης πρέπει να υπάρξει καλύτερη εκπαίδευση όλων όσων συμβάλλουν στην ενημέρωση του κόσμου, όπως είναι τα ΜΜΕ.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου παρουσιάστηκε έρευνα του Εconomist Intelligence Unit που έγινε σε 30 ευρωπαϊκές χώρες, από τους καθηγητές Χρήστο Λιονή, Καθηγητή Γενικής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης και Στέλιο Στυλιανίδη, Καθηγητή Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με αυτή, στην Ελλάδα ο ψυχικά ασθενής δεν είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για τους επιβλέποντες, ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει κατάλληλη εκπαίδευση των γενικών γιατρών, γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχει συνεχής εκπαίδευση και ενημέρωση. Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση μεταξύ των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών, όσον αφορά στις οικονομικές παροχές για ψυχικές παθήσεις, ενώ η κρίση έχει μειώσει τα επιδόματα και τις συντάξεις προς τους ανθρώπους με ψυχικά νοσήματα. Η πτώση των δαπανών στο χώρο της υγείας έχει οδηγήσει στη μείωση των ψυχιατρικών νοσηλευτών, ενώ ταυτόχρονα η οικονομική κρίση ανάγκασε 1 στους 3 ασθενείς να αλλάζουν τη φαρμακευτική τους θεραπεία λόγο έλλειψης χρημάτων.
Σε 800 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως ανέρχεται το κόστος, άμεσο και έμμεσο, για τα ψυχικά νοσήματα στην Ευρώπη. Το 60%είναι άμεσο ιατρικό και μη κόστος και το 40% έμμεσο. Στο άμεσο κόστος περιλαμβάνονται οι νοσηλείες και το φάρμακο (σε ποσοστό 3%-5% περίπου). Κύρια έμμεσα κόστη αποτελούν η αναρρωτική άδεια, η πρόωρη συνταξιοδότηση, οι συντάξεις αναπηρίας, τα κοινωνικά επιδόματα και οι απουσίες από την εργασία. Τα παραπάνω στοιχεία παρουσίασε ο Νίκος Μανιαδάκης, Αναπληρωτής Κοσμήτορας και Διευθυντής Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας ΕΣΔΥ, κατά την ομιλία του στο Mental Health Conference. Όπως ανέφερε, η κατάθλιψη (4,01%) έχει μεγαλύτερο φορτίο από ασθένειες όπως το Ισχαιμικό Εγκεφαλικό (3,74%), η ΧΑΠ (2,88%) ή ο Σακχαρώδης Διαβήτης (2,07%). Επίσης, τα Ψυχικά Νοσήματα είναι η 2η αιτία ζωής με αναπηρία μετά τις μυοσκελετικές παθήσεις. Επί του συνόλου των Κοινωνικών Επιδομάτων, τα ψυχικά νοσήματα αντιπροσωπεύουν: 44% στη Δανία, 43% στη Φινλανδία και Βρετανία και 37% στη Ρουμανία. Παρά τα παραπάνω, όπως τόνισε ο κ. Μανιαδάκης, τα ψυχικά νοσήματα φαίνεται ότι δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα και αποτελεσματικά από τα Συστήματα Υγείας. Το 2011 μόνο το 5% (κατά μέσο όρο) των προϋπολογισμών υγείας στην Ευρώπη αφορούσε τα Ψυχιατρικά νοσήματα. Τον ίδιο χρόνο στην Ελλάδα μόλις 4,43% του συνολικού προϋπολογισμού Υγείας διατέθηκε για τα Ψυχικά Νοσήματα.
Ειδική συνεδρία του συνεδρίου ήταν αφιερωμένη στο μείζον θέμα της κατάθλιψης. Ο κ. Σταμάτης Μαλέλης, Γενικός Διευθυντής Ειδήσεων και Ενημέρωσης του Ομίλου ΣΚΑΪ και ιδρυτής του kontasou.com, στην ομιλία του στην εν λόγω συνεδρία αναφέρθηκε στο προσωπικό του βίωμα, μέσα από το οποίο κατάλαβε τη σοβαρότητα της κατάθλιψης, κάτι που τον οδήγησε στο να πάρει την απόφαση να δημιουργήσει μια διαδικτυακή πλατφόρμα, την kontasou.com. Ο κ. Μαλέλης στάθηκε κυρίως στο γεγονός ότι η κατάθλιψη μπορεί να «χτυπήσει» τους πάντες, είτε είναι επιτυχημένοι είτε όχι και κάλεσε όλους τους φορείς της υγείας και τα ΜΜΕ να βοηθήσουν στο να σπάσουν τα ταμπού και να ενημερώσουν τον κόσμο για την απενοχοποίησης της νόσου αυτής στην ελληνική κοινωνία.
To συνέδριο πλαισίωσε έκθεση της εικαστικού/ψυχαναλύτριας Μαρίας Αριστοτέλους, με έργα της που έχουν θέμα τη μελέτη του ανθρώπινου ψυχισμού, έχοντας ως κεντρικό άξονα την Αναλυτική Ψυχολογία και τις Θεωρίες του Καρλ Γιουνγκ περί Αρχέτυπων, Συλλογικού Ασυνειδήτου, Συγχρονικότητας κ.ά.)