Της Αλεξίας Σβώλου.
Αφιερωμένο σε καθε γιατρό, καθε επαγγελματία υγείας και στην γλυκιά μου φίλη, “στρατιωτίνα” του Ευαγγελισμού, επίκουρη καθηγήτρια πνευμονολογίας Παρασκευή Κατσαούνου
Παγκοσμίως ενώ περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι καλούνται να μείνουν στο σπίτι για να περιορίσουν την εμφάνιση του σοβαρού αναπνευστικού συνδρόμου που προκαλεί ο πολύ μεταδοτικός κορωνοϊός, οι γιατροί, οι νοσηλευτές, οι τραυματιοφορείς, οι φαρμακοποιοί, δηλαδή οι υγειονομικοί κάνουν το ακριβώς αντίθετο. Συστρατεύονται σε κλινικές και νοσοκομεία και θέτουν τους εαυτούς τους σε πολύ υψηλό κίνδυνο να νοσήσουν από τον Covid 19, με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία από την Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας να φανερώνουν ότι περισσότεροι από 3300 υγειονομικοί μολύνθηκαν στις αρχές Μαρτίου και σύμφωνα με τα τοπικά media τουλάχιστον 22 επαγγελματίες υγείας πέθαναν στις αρχές Μαρτίου στην Ιταλία. Διεθνώς το 20% των υγειονομικών που κλήθηκαν να βοηθήσουν στην περίθαλψη των ασθενών μολύνθηκε με τον Covid 19, ενώ αρκετοί έχουν ήδη πεθάνει. Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στο πιο πρόσφατο τεύχος του Lancet, της Βίβλου, μεταξύ των επιστημονικών περιοδικών πολλές ανθρώπινες μαρτυρίες από γιατρούς και νοσηλευτές περιγράφουν την φυσική και νοητική εξάντληση που βιώνουν αυτές τις κρίσιμες εβδομάδες οι υγειονομικοί από άκρη σε άκρη στον πλανήτη. Επιπλέον υφίστανται πλέον καθημερινά το μαρτύριο της λήψης δύσκολων αποφάσεων όπως το ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει, ποιος θα μπει και ποιος όχι σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ένα μαρτύριο που στοιχειώνει τις νύχτες τους και που γίνεται ακόμα πιο δυσβάσταχτο από τον πόνο του να χάνεις ασθενείς και συναδέλφους. Πέρα από αυτό το βάρος στο μυαλό και στην καρδιά οι επαγγελματίες υγείας έχουν να αντιμετωπίσουν και το στρες από τον φόβο του κινδύνου μόλυνσης. ‘Όλα αυτά τα «συστατικά» αναμιγνύονται σε ένα τοξικό κοκτέιλ που δίνει άλλο νόημα στο γνωστό ιατρικό burnout….
Καθώς η πανδημία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, η πρόσβαση σε προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό καθίσταται για τους υγειονομικούς η μεγαλύτερη αναγκαιότητα αλλά και ο χειρότερος ενδόμυχος φόβος τους. Θα φτάσουν άραγε τα υλικά; Το ιατρικό προσωπικό έχει προτεραιότητα σε αυτού του είδους τον εξοπλισμό (γάντια, μάσκες, γυαλιά, ακόμα και ειδικές στολές) αλλά δυστυχώς παρατηρείται διεθνώς έλλειψη τέτοιων ειδών στις περισσότερες χώρες και στις περισσότερες δομές υγείας. Παντού υπάρχουν γιατροί νοσηλευτές και τραυματιοφορείς που αναμένουν να παραλάβουν το απαραίτητο εξοπλισμό ενώ ήδη βλέπουν ασθενείς που είναι πιθανό να είναι μολυσμένοι και να χρησιμοποιούν προσωρινά εξοπλισμό ο οποίος δεν πληροί τις προϋποθέσεις ασφαλείας.
Μαζί με τις ανησυχίες για την προσωπική τους ασφάλεια οι υγειονομικοί ή αγχώνονται για το κατά πόσο θα μεταδώσουν τη λοίμωξη στις οικογένειές τους ή θα ανοίξουν άθελά τους μια Κερκόπορτα από την οποία ο Covid 19 θα διασπαρθεί μέσα στα νοσοκομεία.
Είναι ξεκάθαρο πως τα συστήματα υγείας υφίστανται τεράστιες πιέσεις και πως παγκοσμίως θα κληθούν να λειτουργήσουν στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων τους για πολλούς μήνες το προσεχές διάστημα. Ωστόσο, οι υγειονομικοί αντίθετα με τους αναπνευστήρες δεν μπορούνε να «κατασκευαστούν» σε μια βάρδια ενός εργοστασίου ούτε να δουλεύουν σαν μηχανές, χωρίς ξεκούραση χωρίς σταματημό στο 100% των ικανοτήτων τους για μεγάλες χρονικές περιόδους. Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό για όλες τις κυβερνήσεις να δουν τους υγειονομικούς όχι απλά σαν πιόνια στο σύστημα υγείας, πιόνια σε ένα παιχνίδι στρατηγικής αλλά σαν ανθρώπους.
Στην παγκόσμια ανταπόκριση μπροστά στον κίνδυνο του κορωνοϊού η ασφάλεια των υγειονομικών πρέπει να διασφαλιστεί πρώτα από όλα καθώς και το γεγονός πως δεν παρατηρηθούν ελλείψεις απαραίτητου προστατευτικού και φαρμακευτικού υλικού γι αυτούς. Πρέπει επίσης να υπάρξει πρόβλεψη για την επάρκεια ειδών διατροφής ξεκούρασης και υποστήριξης από την οικογένειά τους καθώς και ψυχολογικής υποστήριξης, από ειδικούς που χρειάζονται όλοι οι επαγγελματίες υγείας οι οποίοι σηκώνουν σαν τον Άτλαντα της Μυθολογίας όλο το βάρος του κόσμου στους ήδη κουρασμένους ώμους τους. Το μήνυμα προς κάθε Κυβέρνηση είναι σαφές: «Εμείς οι υγειονομικοί δεν είμαστε πιόνια σε παιχνίδια στρατηγικής. Δεν είμαστε πιόνια του συστήματος υγείας. Είμαστε η μόνη Δύναμη Κρούσης σε αυτόν τον πόλεμο ενάντια σε αυτόν τον φονικό εχθρό!». Το γράφει το Lancet, το προσυπογράφουμε κι εμείς, χειροκροτώντας τους γιατρούς και τους νοσηλευτές στον Ευαγγελισμό, το Αττικόν, το Σωτηρία, το Θριάσειο, το ΑΧΕΠΑ, στα 13 νοσοκομεία αναφοράς της Ελλάδας, σε όλες τις Δομές Υγείας από τα μπαλκόνια μας. Όχι μόνο στις 9.00 το βράδυ, αλλά καθε στιγμή, κάθε λεπτό νοερά σιωπηλά. Δεν είναι το χειροκρότημα της τελευταίας υπόκλισης αλλά η νίκη της ζωής. Εκείνο το σύνθημα που είπε λακωνικά και ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, “ο θάνατος δεν θα περάσει”.